Đột quỵ não là gì?
Đột quỵ não (hay còn gọi là tai biến mạch máu não) xảy ra khi máu cung cấp cho một phần của não bị gián đoạn hoặc giảm, làm mất đi oxy và chất dinh dưỡng của mô não. Trong vòng vài phút, tế bào não bắt đầu chết đi. Khi bị đột quỵ, bệnh nhân cần phải được cấp cứu và chữa trị kịp thời để giảm thiểu tổn thương não cũng như các biến chứng. Tin tốt là đột quỵ não có thể chữa khỏi và phòng ngừa.
Sau khi bị đột quỵ não, bạn có thể gặp các vấn đề như: sa sút trí nhớ, hay quên, giảm hoặc mất thị lực ở một hoặc cả hai mắt. Với tình trạng nặng, người mắc đột quỵ còn có thể bị liệt nửa người, cánh tay hoặc một bên chân yếu liệt, gây khó khăn trong việc đi lại, ảnh hưởng rất nhiều đến sinh hoạt hàng ngày.
Không dừng lại ở đó, khi trong gia đình có người bị đột quỵ nặng, bắt buộc cần phải có người thân dành thời gian chăm sóc. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của người chăm sóc và kinh tế trong gia đình. Do đó, tốt nhất, bạn đừng để đột quỵ xảy ra. Muốn vậy, bạn nên chủ động có biện pháp phòng ngừa đột quỵ ngay từ sớm.
Tai biến mạch máu não có hai dạng: nhồi máu não (trái) và xuất huyết não (phải)
Nguyên nhân gây đột quỵ là gì?
Có rất nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ bị đột quỵ, bao gồm các yếu tố không thể thay đổi và các yếu tố bệnh lý.
1. Các yếu tố không thể thay đổi
- Tuổi tác: Bất cứ ai cũng có nguy cơ bị đột quỵ. Tuy nhiên, người già có nguy cơ đột quỵ cao hơn người trẻ. Kể từ sau tuổi 55, cứ mỗi 10 năm, nguy cơ bị đột quỵ lại tăng lên gấp đôi.
- Giới tính: Nam giới có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn nữ giới
- Tiền sử gia đình: Người có người thân trong gia đình từng bị đột quỵ có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn người bình thường.
Chủng tộc: Người Mỹ gốc Phi có nguy cơ mắc đột quỵ cao gần gấp đôi so với người da trắng.
2. Các yếu tố bệnh lý
- Tiền sử đột quỵ: Người có tiền sử bị đột quỵ có nguy cơ cao bị đột quỵ lần tiếp theo, nhất là trong vòng vài tháng đầu. Nguy cơ này kéo dài khoảng 5 năm và giảm dần theo thời gian.
- Đái tháo đường: Các vấn đề liên quan đến đái tháo đường có khả năng làm tăng nguy cơ đột quỵ.
- Bệnh tim mạch: Người mắc các bệnh lý tim mạch có khả năng bị đột quỵ cao hơn người bình thường
- Cao huyết áp: Cao huyết áp gây gia tăng sức ép lên thành động mạch, lâu dần khiến thành động mạch bị tổn thương dẫn đến xuất huyết não. Ngoài ra, cao huyết áp còn tạo điều kiện cho các cục máu đông hình thành, cản trở quá trình lưu thông máu lên não. Khám huyết áp là một trong những biện pháp để tìm ra nguyên nhân đột quỵ.
- Mỡ máu: Cholesterol cao có thể tích tụ trên thành động mạch, tạo thành vật cản gây tắc nghẽn mạch máu não.
- Thừa cân, béo phì: Người bị thừa cân béo phì có thể dẫn đến nhiều bệnh như cao huyết áp, mỡ máu, tim mạch. Tăng nguy cơ bị đột quỵ.
- Hút thuốc: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, người hút thuốc có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp 2 lần. Khói thuốc làm tổn thương thành mạch máu, gia tăng quá trình xơ cứng động mạch. Thuốc lá cũng gây hại cho phổi, khiến tim làm việc nhiều hơn, gây tăng huyết áp.
- Lối sống không lành mạnh: ăn uống không điều độ, không cần bằng đầy đủ các loại dưỡng chất; lười vận động là một trong những nguyên nhân dẫn đến đột quỵ.
- Ngoài ra, đột quỵ cũng được cho là có liên quan đến việc sử dụng các chất kích thích, uống quá nhiều rượu...
Dấu hiệu đột quỵ
Theo dõi các dấu hiệu đột quỵ nếu bạn nghĩ rằng, mình hoặc người khác sắp bị đột quỵ. Chú ý thời điểm các dấu hiệu này bắt đầu. Nếu phát hiện chậm trễ dấu hiệu đột quỵ sẽ ảnh hưởng rất lớn đến kết quả điều trị và có thể dẫn đến tử vong. Các dấu hiệu đó bao gồm:
Gặp khó khăn khi nói và hiểu lời người khác: Bạn bất ngờ có thể gặp khó khăn khi nói hoặc hiểu lời nói của người khác.
Tê liệt ở mặt, cánh tay hoặc chân: Bạn có thể bị yếu hoặc tê liệt đột ngột ở mặt, cánh tay hoặc chân. Điều này thường xảy ra ở một bên cơ thể. Hãy cố gắng giơ cả hai tay lên đầu cùng lúc. Nếu một cánh tay bắt đầu rơi xuống, bạn có thể bị đột quỵ. Ngoài ra, một bên miệng có thể bị xệ xuống khi bạn mỉm cười.
Gặp rắc rối về thị giác: Bạn có thể đột ngột bị nhìn mờ ở một hoặc cả hai mắt, hay có thể nhìn đôi.
Đau đầu: Đau đầu đột ngột dữ dội, kèm theo nôn mửa, chóng mặt hoặc thay đổi ý thức, có thể là dấu hiệu cảnh báo bạn đang bị đột quỵ.
Khó khăn khi đi lại: Bạn có thể bị vấp ngã hoặc chóng mặt đột ngột, mất thăng bằng hay mất sự phối hợp của cơ thể.
Khi nào đến bệnh viện ngay?
Gọi cấp cứu 115 ngay để được chăm sóc y tế khi bạn thấy có những dấu hiệu đột quỵ. Để dễ nhớ các dấu hiệu này, bạn có thể nhớ từ FAST. Đây là từ viết tắt của:
Khuôn mặt (Face): Yêu cầu người bệnh cười để xem một bên mặt có bị xệ xuống không?
Cánh tay (Arm): Yêu cầu người đó giơ cả hai tay để xem một cánh tay có bị rơi xuống không? Hay cánh tay không thể giơ lên được?
Giọng nói (Speech): Yêu cầu người đó lặp lại một cụm từ đơn giản. Bạn kiểm tra xem người đó có nói được không hay chỉ ú ớ, nói ngọng.
Thời gian (Time): Nếu bạn quan sát thấy bệnh nhân có bất kỳ dấu hiệu nào trên đây thì hãy gọi 115 ngay lập tức. Cơn đột quỵ càng lâu sẽ càng khó điều trị, khả năng tổn thương não và khuyết tật càng lớn.
Cách phòng tránh đột quỵ
1. Chế độ dinh dưỡng hợp lý
Nguyên nhân gây bệnh đột quỵ đến từ các bệnh lý tim mạch, đái tháo đường, mỡ máu... Chế độ dinh dưỡng là yếu tố quan trọng quyết định hình thành các bệnh lý này. Ăn uống với chế độ dinh dưỡng hợp lý là cách phòng tránh đột quỵ hiệu quả.
Ăn nhiều các loại rau củ quả, các loại đậu, ngũ cốc
Ăn nhiều thịt trắng, hải sản, trứng để bổ sung protein cho cơ thể, hạn chế ăn các loại thịt đỏ
Hạn chế các loại thực phẩm giàu chất béo, đồ chiên xào, thức ăn nhanh
Hạn chế các loại đồ ngọt, thực phẩm chứa nhiều đường
Uống nhiều nước lọc, nước trái cây, sữa đậu nành...
2. Tập thể dục hàng ngày
Tập thể dục giúp tăng cường tuần hoàn máu trong cơ thể, nâng cao sức khỏe, giúp tim khỏe mạnh. Tập thể dục 30 phút mỗi ngày, ít nhất 4 lần mỗi tuần sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, dẫn đến đột quỵ.
3. Giữ ấm cơ thể
Nhiễm lạnh có thể gây tăng huyết áp, tăng áp lực khiến mạch máu bị vỡ. Cần giữ ấm cơ thể, giữ gìn sức khỏe, đặc biệt là với người lớn tuổi trong thời điểm giao mùa.
4. Không hút thuốc lá
Hút là là một trong những nguy cơ làm tăng khả năng bị đột quỵ. Thuốc lá còn gây hại cho sức khỏe của bản thân và những người xung quanh. Nếu bỏ thuốc lá trong vòng từ 2 - 5 năm, nguy cơ bị đột quỵ sẽ ngang bằng với người chưa bao giờ hút thuốc.
5. Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Kiểm tra sức khỏe định kỳ sớm phát hiện các yếu tố gây đột quỵ và chủ động can thiệp sẽ giúp phòng tránh đột quỵ hiệu quả.
Những người mắc các bệnh lý đái tháo đường, tim mạch, mỡ máu càng cần đi khám sức khỏe định kỳ để kiểm soát tình trạng bệnh, không để các chỉ số vượt quá mức nguy hiểm gây ra đột quỵ.
